Άγιος Νικόλαος είναι ελληνική πόλη, με γεωγραφικό πλάτος 35.19 και γεωγραφικό μήκος 25.72 .
Το κλίμα της περιοχής σύμφωνα με το κλιματικό σύστημα κατάταξης Köppen–Geiger χαρακτηρίζεται ως Csa, δηλαδή εύκρατο (C), με ξηρό (s) και θερμό (a) καλοκαίρι .
Από τα κλιματικά δεδομένα της περιοχής φαίνεται πως ο πιο συχνός άνεμος είναι ο βόρειοδυτικός , η μέση ημερήσια θερμοκρασία κυμαίνεται από 15 έως 34 βαθμούς Κελσίου και η μέση νυχτερινή από 7 έως 20 βαθμούς Κελσίου.
Από το 2011 κι έπειτα από το νόμο Καλλικράτη, στο Δήμο Αγίου Νικολάου συγχωνεύθηκαν ο Δήμος Νεάπολης και η Κοινότητα Βραχασίου.
Οι μόνιμοι κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ήταν 11.421 για την πόλη,12.638 για την δημοτική ενότητα και 27.074 για τον διευρυμένο δήμο Αγίου Νικολάου .
Από το 2000, λόγω του σχεδίου Καποδίστρια, στο Δήμο Αγίου Νικολάου συγχωνεύθηκαν οι κοινότητες Κριτσάς, Ελούντας, Λιμνών, Καλού Χωριού, Βρουχά, Σκινιά, Λούμα, Ζενίων, Έξω Ποτάμων, Κρούστα, Έξω Λακωνίων, Μέσα Λακωνίων και Πρίνας.
Χαρακτηριστικό γνώρισμα της πόλης είναι οι πολλές παραλίες της, οι οποίες συχνά πιστοποιούνται για την καθαριότητα και τις παροχές τους.
Είναι η πρωτεύουσα του Νομού Λασιθίου και βρίσκεται στη βόρεια ακτογραμμή της Κρήτης, στη Δυτική πλευρά του κόλπου του Μεραμβέλλου.
Η ονομασία του προήλθε από το βυζαντινό εκκλησάκι που βρίσκεται στον όρμο Αγίου Νικολάου.
Άλλη γνωστή ονομασία, που ακόμα χρησιμοποιούν οι κάτοικοι των γύρω χωριών, είναι Γιαλός.
Παλαιότερα ονομαζόταν Μαντράκι, καθώς υπήρχαν πολλές μάντρες με κατσίκια που ξεχειμώνιαζαν.
Ο Άγιος Νικόλαος είναι η έδρα του Δήμου Αγίου Νικολάου.